24 juli 2019: tweede hittegolf

Blogopmaak

24 juli 2019: tweede hittegolf

Thea van Hoof • 24 juli 2019

sint-jansolie

En jaar geleden werd hier in de Achterhoek, na een extreem droog voorjaar, een hitterecord verbroken: één dag kwam de temperatuur boven de 38 graden. Dat was hier ter plaatse nog nooit gemeten. Die dag staat in mijn geheugen “gebrand”; het was de dag dat alle bloemen van Echinacea purpurea en van Hypericum perforatum (Sint-Janskruid), verbrandden. ‘s Morgens waren ze nog mooi, in volle bloei; ‘s avonds waren ze zwart. Ik zat toen midden in de oogst van het Sint-Janskruid voor de productie van Sint-Jansolie, waarvan ik dientengevolge veel te weinig heb kunnen maken. Halverwege de winter was de Sint-Jansolie al op. Om te voorkomen dat me dit nog een keer zou gebeuren, ben ik de afgelopen weken als een gek aan het plukken geweest. De eerste portie, geplukt op de feestdag van Sint Jan (24 juni) is inmiddels klaar. Op die dag, nu een maand geleden, begon de eerste hittegolf van dit jaar.

Felle zon is heel goed voor het trekken van de olie. Er staan nu vijf potten in de volle zon en ik zie de olie steeds roder worden. De bloemetjes, die eerst geel waren, verliezen langzaamaan hun kleur. Dit wordt een hele krachtige olie!

We zijn een maand verder: 24 juli, en we hebben alweer een hittegolf. Voor morgen wordt opnieuw meer dan 38 graden voorspeld, dus het zou best eens de laatste Sint-Jansolie van dit jaar kunnen zijn. Ik hoop het

schaduw!

Hoe kun je je tuin beschermen tegen dit soort weer? Natuurlijk moet je water geven. Toch is dit niet altijd voldoende. Sommige planten zijn gewoon heel gevoelig voor de directe zonnestraling. Alle bosplanten, die van nature in de schaduw van bomen staan, hebben het nu heel zwaar. Ook moerasplanten zijn niet goed opgewassen tegen deze hitte. Ik heb daarom een paar zeer gevoelige planten (lievevrouwebedstro, primula, adderwortel, oost-indische kers) wat kunstmatige schaduw gegeven: ik heb doeken over de bedden gespannen, zodat de zon niet direct op het blad schijnt. Ik gebruik hiervoor oude steigernetten uit de bouw. Die worden afgedankt als er een gat in zit, want daar zou een hamer doorheen kunnen vallen bovenop niets vermoedende voorbijgangers beneden op straat. Dit materiaal is weerbestendig maar wel vrij zwaar, zodat ik het liever niet rechtstreeks op de planten leg. Een paar stokken zijn voldoende om het doek boven de planten te houden. Nu maar afwachten of de planten het gaan redden.

Het is onbegonnen werk om de hele tuin op deze manier in te pakken. Hoewel: als de klimaatverandering er toe leidt dat we dit extreme weer elke zomer moeten verwachten, moet ik er misschien toch een soort vaste constructie voor maken. Alsof er nog niet genoeg te doen is…

En dan te bedenken dat ik drie jaar geleden alle planten heb verhuisd naar hoger gelegen terrein, omdat de tuin in de winter lange tijd onder water stond…

Ik wil me best aanpassen aan een veranderend klimaat, als ik maar wist wat voor klimaat het gaat worden…

< Ouder bericht Nieuwer bericht >

voortschrijdend inzicht....

door Thea van hoof • 29 december 2024

het wilgenbosje

kruid in het zonnetje: goudsbloem

door Thea van hoof • 5 augustus 2024

In de zomer wordt de kruidentuin beheerst door één plant, de goudsbloem. Fel oranje bloemen in lange rijen, afgewisseld met wat geel van het SintJanskruid of wijnruit, en veel groen van allerlei andere kruiden. Maar het oranje overheerst. De oogst is min of meer “binnen” maar de planten zullen nog een hele tijd bloeien. Je hoeft goudsbloem niet te gebruiken om er gezonder van te worden: alleen al het kijken naar die kleur maakt je vrolijk en dat is goed voor je! Ik gebruik goudsbloemen in diverse producten: goudsbloemzalf natuurlijk, goudsbloem huidolie maar het zit ook in littekenzalf en berken huidolie. Ik ken weinig planten die zo goed zijn voor de huid als deze! Wat er ook met de huid aan de hand is: goudsbloem is altijd goed. Geneeskrachtige planten bevatten werkzame inhoudsstoffen en sommige van die inhoudsstoffen zijn kleurstoffen: anthocyanen (blauw), flavonoïden(geel), xanthonen (ook geel). Ook in de goudsbloem is een deel van de helende werking op de huid, terug te voeren op de kleurstoffen in de plant. Daarom wil ik mijn goudsbloemen oogsten als ze zo oranje mogelijk zijn. Daarvoor kun je het beste de bloemen jong plukken: als de eerste bloemen open gaan is de kleur het meest intens. Wordt de plant wat ouder, dan wordt het oranje wat bleker. Vandaar dat ik zo jong mogelijk pluk. Als ik eenmaal genoeg geplukt heb, laat ik de planten verder hun gang gaan. Ze zullen blijven bloeien tot het gaat vriezen in het najaar, dus daar kan ik nog maanden van genieten. Goudsbloem is niet inheems in Nederland. De oorsprong ligt meer zuidelijk, in een milder klimaat zonder winterse vorstperiode. In dat klimaat kan goudsbloem het jaar rond bloeien (mogelijk is de naam Calendula afgeleid van kalender?) maar in Nederland is het een éénjarige, die in de winter verdwijnt. Op beschutte plekken in de bebouwde kom zie je ze wel eens overwinteren, maar hier in het open veld is dat nog nooit gebeurd. Geen nood: al die bloemen vormen heel veel zaden, die na de winter vanzelf kiemen. Meestal is het niet nodig om goudsbloem te zaaien in het voorjaar: dat heeft de plant zelf al gedaan. Maar ja, ik ben een tuinvrouw en ik wil graag zelf bepalen welke plant wáár komt te staan. Ik moet er ook langs kunnen lopen om te plukken, dus een paadje naast de goudsbloemen is belangrijk. Uiteindelijk zaai ik dus toch zelf, netjes in rijen. Of ik spit de spontaan opgekomen plantjes uit en plant ze in een rij terug op de plek waar ik ze hebben wil. Dit jaar liep het wat anders: door de nattigheid zijn er (nog steeds!) erg veel slakken die graag eten van pas ontkiemde goudsbloemplantjes. Ik heb tot drie keer toe opnieuw moeten zaaien. Pas toen het een paar dagen achter elkaar niet regende zodat het voor de slakken wat moeilijker wordt om overal naar toe te kruipen, kregen de goudsbloemplantjes de kans om dóór te groeien. En werd de tuin alsnog een feest van kleur.