Toen ik nog een jong studentje was maakte ik een "seizoenentafel" in mijn studentenkamer. Je moet íéts als je drie hoog achter in de stad woont. In oktober was er altijd een overvloed aan boomvruchten en vlammend gekleurde bladeren voor op de herfsttafel; in november werd de tafel, net als de natuur buiten, eentonig bruin. In rust.

Er is wel iets aan het verschuiven in de seizoenen. Het is nu november en pas nu verschijnen de vlammende herfstkleuren. Veel bomen hebben nog volop groen blad; geen wonder dat de herfststorm van gisteren zo veel schade heeft aangericht in heel Europa: al die bladeren vangen veel wind.

Voor het werk in de kruidentuin heeft het verschuiven van de seizoenen ook effect: de herfstoogst begint aanmerkelijk later. In de herfst oogsten we de wortels van bepaalde planten, maar pas wanneer de bovengrondse delen van de plant zijn afgestorven. Dan heeft de plant alles wat waardevol is uit de bladeren gehaald en opgeslagen in de wortel. Een wortel gaan opgraven terwijl de plant nog groen blad heeft, is eigenlijk gewoon zonde: het gehalte aan nuttige en waardevolle stoffen in de wortel is dan niet optimaal. Nu de herfst pas in november serieus op gang komt, kan ik later aan de herfstkruiden beginnen: de wortels van heemst, helmkruid, adderwortel, grote klis en zeepkruid. In de herfst is het werk in de kruidentuin zo totaal anders dan in lente en zomer; nu geen romantische mandjes vol bloemen en geurige blaadjes, maar een spade, een kruiwagen en modderige laarzen. Wortels buiten afspoelen met ijskoud water uit de regenton. Daarna gelukkig naar binnen in de verwarmde zalfkeuken, om de wortels verder schoon te maken en dan: snijden, snijden, snijden. Ik heb er letterlijk al blaren van op mijn hand!

Ook voor de "on-"kruid beheersing heeft het verschuiven van de seizoenen effect. Eerder probeerde ik de lastige onkruiden (dat is vooral gras) goed weg te hebben voordat de eerste nachtvorst een einde aan het groeiseizoen maakte. Vervolgens moest ik er wat op verzinnen om de grond wel op één of andere manier bedekt te houden gedurende de winter. Kale grond is slecht voor het bodemleven, dus verzamelde ik allerlei organisch materiaal zoals hefstbladeren, stro of karton, om de bodem bedekt te houden.

Dit jaar duurt het een eeuwigheid voordat de eerste nachtvorst een einde maakt aan de groei van onkruiden. Er bloeit zelfs nog Oostindische kers in de kruidentuin; toch echt een plant die het loodje legt bij de eerste spoortjes van winterse kou. Het onkruid (lees: straatgras en knoopkruid) onder controle houden is niet langer mogelijk: de grond is te vochtig om nog te kunnen schoffelen of wat dan ook te doen om het gras een halt toe te roepen. Voordeel daarvan is wel, dat ik me geen zorgen hoef te maken over kale bodems: de hele tuin ziet er groen uit. Nadeel is dat ik niet weet, hoe ik hier in het voorjaar weer een "tuin" van moet maken. Maar dat zien we dan wel weer.

Jonge plantjes, die ik volgend voorjaar een plek wil geven in de kruidentuin, durf ik tussen al dat onkruid niet goed te laten staan. Grote kans dat ze volledig overwoekerd raken en volgend voorjaar niet meer terug te vinden zijn. Daarom spit ik ze uit en zet ze in een potje bovenop een opkweektafel, veilig met gaas beschermd tegen kauwen, duiven, konijnen en andere liefhebbers. Als er dit jaar toch nog een strenge winter komt, zal ik de potjes in de koude kas zetten en er het beste van hopen.