Blogopmaak

Permacultuur?

Thea van hoof • 13 juni 2023

enkele principes uit de permacultuur in de kruidentuin

 Dit is géén blog over permacultuur. Ik weet echt niet genoeg van permacultuur af om daar een blog over te schrijven. Ik weet wel dat permacultuur steeds interessanter wordt, nu het klimaat duidelijk aan het veranderen is. In mijn kruidentuin in de Achterhoek is droogte nu al vier van de laatste vijf jaren een serieus probleem en ik geloof niet dat dat snel zal veranderen. We zullen er mee moeten leren omgaan in land-en tuinbouw en daar kan permacultuur bij helpen.

Permacultuur is (zoals ik het zie) een methode van biologisch telen die in eerste instantie is ontwikkeld om plantengroei in droge klimaten mogelijk te maken. Met de methoden uit de permacultuur kunnen zelfs landbouwgronden die volledig verwoestijnd zijn, weer vruchtbaar gemaakt worden. Zover is het in de Achterhoek nog niet, maar het is toch interessant om te zien hoe ze dat doen.


Ik ken twee voorname uitgangspunten uit de permacultuur, die ik in mijn eigen tuin probeer toe te passen:


    1: Houdt de aarde zoveel mogelijk bedekt met organisch materiaal. Kale grond komt in de natuur uitsluitend voor in woestijnen en aan het strand; overal elders groeit er iets op die bodem. Door de bodem bedekt te houden met organisch materiaal stimuleer je het bodemleven, voorkom je verdere uitdroging en breng je méér organisch materiaal in de grond, wat uiteindelijk zal worden afgebroken en plantenvoedsel zal worden. De meest natuurlijke bedekking zijn levende, wortelende planten. Ook wordt er gewerkt met mulch: een dikke laag afgestorven plantaardig materiaal. Dat kan van alles zijn: stro, maaisel, zaagsel, uitgetrokken onkruid, noem maar op. Helemaal hip tegenwoordig: de grond bedekken met grote stukken golfkarton, dat is gemaakt van cellulose. 

Ik heb wat ervaring met mulchen. In het traditionele Nederlandse klimaat, met elke week wel minstens één keer regen, is dit niet alleen niet zo hard nodig maar ook moeilijk te realiseren. Door de regelmatige aanvoer van water, kiemen er voortdurend allerhande zaden (vooral van gras!) waardoor je tuin gemakkelijk overwoekerd raakt. Om de groei van onkruiden te onderdrukken heb je een aangedrukte laag mulch nodig van minstens 20 centimeter dik. In een klein stadstuintje kun je dat wel doen, maar heb je een serieuze oppervlakte te mulchen, dan is het materiaal niet aan te slepen! Hetzelfde geldt voor de mooie "truc" om karton op de grond te leggen (gewoon bovenop het gras dat daar groeit) en daarop een laag compostgrond aan te brengen. Zo kun je direct beginnen met zaaien en planten in schone, vruchtbare grond. Karton en compostgrond verteren en vormen een geheel met je bodem. Leuk voor een kleine tuin, niet voor een hectare; ik wil niet eens uitrekenen hoeveel vrachtwagens compostaarde ik zou moeten aanvoeren!


Nu het wekenlang niet regent, wordt het mulchen opeens wel een stuk interessanter. Het doel is nu niet langer het tegengaan van onkruid, maar het tegengaan van verdamping. Daarvoor heb je veel minder materiaal nodig. 

    2: Neem een voorbeeld aan de samenwerking tussen verschillende planten in de natuur. De grootste plantenmassa en de grootste biodiversiteit (=weerstand tegen plagen) vind je aan de bosrand. Hier heb je planten van verschillende hoogte: een hoge bomenlaag, een hoge struikenlaag, een lage struikenlaag en dan een kruidenlaag of graslaag. Al deze planten steunen elkaar en op deze manier kan er héél veel groeien op een relatief klein oppervlak. Dit uitgangspunt wordt ook omarmt door de liefhebbers van voedselbossen. Nu ik, juist om de planten te beschermen tegen droogte, veel meer bomen en struiken aan het aanplanten ben (zie blog 11 april 2021), pas ik dit principe graag toe. Afgelopen winter heb ik drie "eilandjes" volgens deze opbouw geplant temidden van gras en "onkruid": in het midden een hoge boom, daarom heen een ring van struiken, daarbuiten een ring van kleinere struiken en tenslotte hoop ik daarbuiten nog kruiden te kunnen planten. Zonnekruiden als tijm, hyssop, salie aan de zonzijde, vochtminnende planten als smeerwortel aan de schaduwzijde. Op deze manier hoop ik over een paar jaar mijn eigen mini-kruidenbos te hebben!

voortschrijdend inzicht....

door Thea van hoof • 29 december 2024
het wilgenbosje

kruid in het zonnetje: goudsbloem

door Thea van hoof • 5 augustus 2024
In de zomer wordt de kruidentuin beheerst door één plant, de goudsbloem. Fel oranje bloemen in lange rijen, afgewisseld met wat geel van het SintJanskruid of wijnruit, en veel groen van allerlei andere kruiden. Maar het oranje overheerst. De oogst is min of meer “binnen” maar de planten zullen nog een hele tijd bloeien. Je hoeft goudsbloem niet te gebruiken om er gezonder van te worden: alleen al het kijken naar die kleur maakt je vrolijk en dat is goed voor je! Ik gebruik goudsbloemen in diverse producten: goudsbloemzalf natuurlijk, goudsbloem huidolie maar het zit ook in littekenzalf en berken huidolie. Ik ken weinig planten die zo goed zijn voor de huid als deze! Wat er ook met de huid aan de hand is: goudsbloem is altijd goed. Geneeskrachtige planten bevatten werkzame inhoudsstoffen en sommige van die inhoudsstoffen zijn kleurstoffen: anthocyanen (blauw), flavonoïden(geel), xanthonen (ook geel). Ook in de goudsbloem is een deel van de helende werking op de huid, terug te voeren op de kleurstoffen in de plant. Daarom wil ik mijn goudsbloemen oogsten als ze zo oranje mogelijk zijn. Daarvoor kun je het beste de bloemen jong plukken: als de eerste bloemen open gaan is de kleur het meest intens. Wordt de plant wat ouder, dan wordt het oranje wat bleker. Vandaar dat ik zo jong mogelijk pluk. Als ik eenmaal genoeg geplukt heb, laat ik de planten verder hun gang gaan. Ze zullen blijven bloeien tot het gaat vriezen in het najaar, dus daar kan ik nog maanden van genieten. Goudsbloem is niet inheems in Nederland. De oorsprong ligt meer zuidelijk, in een milder klimaat zonder winterse vorstperiode. In dat klimaat kan goudsbloem het jaar rond bloeien (mogelijk is de naam Calendula afgeleid van kalender?) maar in Nederland is het een éénjarige, die in de winter verdwijnt. Op beschutte plekken in de bebouwde kom zie je ze wel eens overwinteren, maar hier in het open veld is dat nog nooit gebeurd. Geen nood: al die bloemen vormen heel veel zaden, die na de winter vanzelf kiemen. Meestal is het niet nodig om goudsbloem te zaaien in het voorjaar: dat heeft de plant zelf al gedaan. Maar ja, ik ben een tuinvrouw en ik wil graag zelf bepalen welke plant wáár komt te staan. Ik moet er ook langs kunnen lopen om te plukken, dus een paadje naast de goudsbloemen is belangrijk. Uiteindelijk zaai ik dus toch zelf, netjes in rijen. Of ik spit de spontaan opgekomen plantjes uit en plant ze in een rij terug op de plek waar ik ze hebben wil. Dit jaar liep het wat anders: door de nattigheid zijn er (nog steeds!) erg veel slakken die graag eten van pas ontkiemde goudsbloemplantjes. Ik heb tot drie keer toe opnieuw moeten zaaien. Pas toen het een paar dagen achter elkaar niet regende zodat het voor de slakken wat moeilijker wordt om overal naar toe te kruipen, kregen de goudsbloemplantjes de kans om dóór te groeien. En werd de tuin alsnog een feest van kleur.

klimaatverandering

door Thea van hoof • 6 juni 2024
tuinieren na de zondvloed

omheinen tegen de konijnen

door Thea van hoof • 15 maart 2024
dilemma

hoog water

door Thea van hoof • 29 december 2023
midwinter 2023

het ritme van de seizoenen (deel 2)

door Thea van hoof • 3 november 2023
Herfst in de kruidentuin

overvloedige regenval

door Thea van hoof • 3 augustus 2023
Tuinieren in een ouderwetse Nederlandse zomer

kruid van de maand: berk

door Thea van hoof • 27 maart 2023
Betula alba

het ritme van de seizoenen (deel 1)

door Thea van hoof • 3 januari 2023
midwinter

kruid van de maand: adderwortel

door Thea van hoof • 4 december 2022
Het lijkt misschien een beetje vreemd om over een kruid van de maand te beginnen, wanneer het buiten net niet vriest, het vroeg donker wordt en de bomen hun blad bijna kwijt zijn. Maar juist als de bomen en kruiden hun blad hebben losgelaten, zit er heel veel kracht in de delen van de plant die de winter zullen overleven; in dit geval de wortel. Als het woord "wortel" in de naam van de plant voorkomt, kun je er gerust van uit gaan dat het meest waardevolle deel van deze plant zich onder de grond bevindt. Denk aan mierikswortel, kliswortel, of smeerwortel. Het meest waardevolle deel van de plant is wat we willen oogsten, en wanneer dat een wortel is, is de beste tijd: de donkere tijd van het jaar. Vandaar dat de periode november/december in het teken staat van het opgraven van wortels.
Meer posts
Share by: