Blogopmaak

voortschrijdend inzicht....

Thea van hoof • 29 december 2024

het wilgenbosje

Tuinieren en planten kweken gaat nooit vervelen en het wordt ook nooit routine. Elk jaar kom ik er achter dat er planten zijn, die niet op de optimale plaats staan en beter verplant kunnen worden. De winter is het ideale seizoen om dat te doen, omdat dan de sapstroom en de verdamping van vocht uit de planten op een laag pitje staan. De aangroei van nieuwe wortels gaat uiteraard ook langzamer, maar dat weegt niet op tegen de voordelen van verplanten in de winter.
Ook dit seizoen staat er een flinke herinrichting op het programma.
Een jaar of zes-zeven geleden heb ik, met hulp van mijn (toen werkloze) zoon, een wilgenbosje aangeplant. Behalve dat wilg natuurlijk een geweldige geneesplant is met sterke pijnstillende werking, was dit bosje toch vooral bedoeld voor onze energievoorziening: wij verwarmen onze woning met hout. We plantten de wilgen zodanig aan, dat ze in zes ofzeven jaar boompjes met lange, rechte stammen zouden moeten zijn.

Het planten van wilg is het gemakkelijkste wat je kunt doen: gewoon een wilgentak van pakweg 25 cm afknippen en voor tweederde in de grond steken. De rest gaat vanzelf. Weinig planten maken zo gemakkelijk nieuwe wortels aan.Je kunt zelfs een aftreksel van wilgenbast gebruiken om andere stekken vlotter wortels te laten aanmaken; een natuurlijk stekmediumdus.
Bovendien kun je wilgen heel gemakkelijk afzagen, waarna ze gewoon opnieuw uitgroeien.Van zo’n bosje kun je dus meerdere keren brandhout oogsten. Dat was in elk geval het idee.
Omdat wilgen vochtminnende bomen zijn, staat dit bosje op onze laag gelegen grond.En omdat ook smeerwortel een vochtminnende plant is, staat er een groot smeerwortelbed direct naast dit bos.
En toen kwam de grote droogte…..Het is nu al bijna niet meer voor te stellen, maar we hebben echt vier extreem droge jaren gehad, waarin vooral de smeerwortel het zwaar had. De wilgen niet, die groeiden ondanks alles prima door. Ik heb inmiddels drie grote bedden smeerwortel staan, omdat daar nu eenmaal erg veel vraag naar is, maar juist het bed dat grensde aan het wilgenbosje ging niet lekker. De planten bleven erg klein.
Dit jaar viel er, het zal u niet ontgaan zijn, voor het eerst weer eens overvloedig regen. De smeerwortel is nog nooit zo mooi geweest: grote vitale planten met flinke wortels er onder (die deze winter geoogst gaan worden).
Door de overvloedige watertoevoer is het nu pas echt duidelijk geworden dat de combinatie van wilg met smeerwortel niet gelukkig is. Wilgen maken oppervlakkig lopende wortels, die meters ver buiten de kroon van de boom kunnen groeien. Ze lopen dwars tussen de smeerwortels door en nemen daar kennelijk zoveel water weg, dat er voor de smeerwortel niet genoeg overblijft. Alleen buiten  de kring van deze boomwortels, zijn de planten wel vitaal en groot gegroeid. Het is bovendien helemaal niet handig om houtige wortels net onder de oppervlakte in je tuin te hebben: probeer daar maar eens doorheen te schoffelen!
De conclusie is me duidelijk: de wilgen moeten niet alleen worden geoogst, maar daarna moeten de wortels ook uit de grond worden verwijderd. Dat laatste kan ik niet zelf, daarvoor zal er een kleine graafmachine moeten komen.
Het oogsten van de wilgen gaan we wel “met de hand” doen. Gelukkig kan diezelfde zoon erg goed overweg met een kettingzaag. Hij kan de bomen omzagen, waarna ze moeten worden ontdaan van takken. We hebben zondag 12 januari als datum geprikt om aan deze grote klus te beginnen. Heb je tijd en zin om een uurtje of langer te komen helpen? We maken er een gezellige samen-buiten-werkdag van, waarbij je bovendien zoveel wilgentakken en wilgenbast kunt meenemen als je wilt. We beginnen om half elf met koffie. Kom je helpen, stuur me dan even een mailtje op info@betula-kruiden.eu.


door Thea van hoof 5 augustus 2024
In de zomer wordt de kruidentuin beheerst door één plant, de goudsbloem. Fel oranje bloemen in lange rijen, afgewisseld met wat geel van het SintJanskruid of wijnruit, en veel groen van allerlei andere kruiden. Maar het oranje overheerst. De oogst is min of meer “binnen” maar de planten zullen nog een hele tijd bloeien. Je hoeft goudsbloem niet te gebruiken om er gezonder van te worden: alleen al het kijken naar die kleur maakt je vrolijk en dat is goed voor je! Ik gebruik goudsbloemen in diverse producten: goudsbloemzalf natuurlijk, goudsbloem huidolie maar het zit ook in littekenzalf en berken huidolie. Ik ken weinig planten die zo goed zijn voor de huid als deze! Wat er ook met de huid aan de hand is: goudsbloem is altijd goed. Geneeskrachtige planten bevatten werkzame inhoudsstoffen en sommige van die inhoudsstoffen zijn kleurstoffen: anthocyanen (blauw), flavonoïden(geel), xanthonen (ook geel). Ook in de goudsbloem is een deel van de helende werking op de huid, terug te voeren op de kleurstoffen in de plant. Daarom wil ik mijn goudsbloemen oogsten als ze zo oranje mogelijk zijn. Daarvoor kun je het beste de bloemen jong plukken: als de eerste bloemen open gaan is de kleur het meest intens. Wordt de plant wat ouder, dan wordt het oranje wat bleker. Vandaar dat ik zo jong mogelijk pluk. Als ik eenmaal genoeg geplukt heb, laat ik de planten verder hun gang gaan. Ze zullen blijven bloeien tot het gaat vriezen in het najaar, dus daar kan ik nog maanden van genieten. Goudsbloem is niet inheems in Nederland. De oorsprong ligt meer zuidelijk, in een milder klimaat zonder winterse vorstperiode. In dat klimaat kan goudsbloem het jaar rond bloeien (mogelijk is de naam Calendula afgeleid van kalender?) maar in Nederland is het een éénjarige, die in de winter verdwijnt. Op beschutte plekken in de bebouwde kom zie je ze wel eens overwinteren, maar hier in het open veld is dat nog nooit gebeurd. Geen nood: al die bloemen vormen heel veel zaden, die na de winter vanzelf kiemen. Meestal is het niet nodig om goudsbloem te zaaien in het voorjaar: dat heeft de plant zelf al gedaan. Maar ja, ik ben een tuinvrouw en ik wil graag zelf bepalen welke plant wáár komt te staan. Ik moet er ook langs kunnen lopen om te plukken, dus een paadje naast de goudsbloemen is belangrijk. Uiteindelijk zaai ik dus toch zelf, netjes in rijen. Of ik spit de spontaan opgekomen plantjes uit en plant ze in een rij terug op de plek waar ik ze hebben wil. Dit jaar liep het wat anders: door de nattigheid zijn er (nog steeds!) erg veel slakken die graag eten van pas ontkiemde goudsbloemplantjes. Ik heb tot drie keer toe opnieuw moeten zaaien. Pas toen het een paar dagen achter elkaar niet regende zodat het voor de slakken wat moeilijker wordt om overal naar toe te kruipen, kregen de goudsbloemplantjes de kans om dóór te groeien. En werd de tuin alsnog een feest van kleur.
door Thea van hoof 6 juni 2024
tuinieren na de zondvloed
door Thea van hoof 15 maart 2024
dilemma
door Thea van hoof 29 december 2023
midwinter 2023
door Thea van hoof 3 november 2023
Herfst in de kruidentuin
door Thea van hoof 3 augustus 2023
Tuinieren in een ouderwetse Nederlandse zomer
door Thea van hoof 13 juni 2023
enkele principes uit de permacultuur in de kruidentuin
door Thea van hoof 27 maart 2023
Betula alba
door Thea van hoof 3 januari 2023
midwinter
door Thea van hoof 4 december 2022
Het lijkt misschien een beetje vreemd om over een kruid van de maand te beginnen, wanneer het buiten net niet vriest, het vroeg donker wordt en de bomen hun blad bijna kwijt zijn. Maar juist als de bomen en kruiden hun blad hebben losgelaten, zit er heel veel kracht in de delen van de plant die de winter zullen overleven; in dit geval de wortel. Als het woord "wortel" in de naam van de plant voorkomt, kun je er gerust van uit gaan dat het meest waardevolle deel van deze plant zich onder de grond bevindt. Denk aan mierikswortel, kliswortel, of smeerwortel. Het meest waardevolle deel van de plant is wat we willen oogsten, en wanneer dat een wortel is, is de beste tijd: de donkere tijd van het jaar. Vandaar dat de periode november/december in het teken staat van het opgraven van wortels.
Meer posts
Share by: