We bevinden ons nu al een tijdje in de overgang van winter naar lente; een overgang die lang gerekt wordt door het koude weer, met af en toe opeens een warme dag, als een voorproefje van de goede tijden die in het verschiet liggen. Ik heb al op blote voeten in de tuin gewerkt terwijl het deze week weer sneeuwde!

Afgelopen winter stond in het teken van de ombouw naar een meer klimaatbestendige kruidentuin. Jaren geleden heb ik de kruidentuin van de lager gelegen grond naar hoger terrein verplaatst, omdat er die winter langdurig water op het laaggelegen stuk land stond. Daarna kwamen drie jaren op een rij met uitzonderlijke droogte en hitte, wat veel planten slecht bekomen is.

In de periode van grote droogte heb ik een nuttige observatie gedaan: de moerasplanten (in dit geval: heemst) die precies ten noorden van mijn jonge berkenboompje stonden, groeiden goed, omdat precies in het middaguur de schaduw van dit boompje over de planten viel. De rest van het heemst-bed stond de hele dag in de volle zon, en deze planten bleven ernstig achter in groei en vertoonden ook ondergronds meer aantasting en vraat (konijnen, woelmuizen…)

Bomen!

Ik heb mijn conclusies getrokken: ik moet de planten een plaats geven die bij ze past. Mijn hele voorraad planten heb ik verdeeld in drie categorieën: zonneplanten, bosplanten en planten-die-van-natte-voeten-houden. Vervolgens heb ik plaatsen op mijn land gezocht, die hier bij passen. Voor de zonneplanten was het gemakkelijk: de hele kruidentuin lag nu al een paar jaar op de ideale plek, hoog en droog in de volle zon. Voor de bosplanten en de moerasplanten was het wat lastiger, maar gelukkig ligt een deel van onze grond beduidend lager. Juist hier heb ik, een jaar of vier geleden, een heleboel boompjes geplant. De bedoeling van deze boompjes was in eerste instantie om brandhout voor onze kachel te telen, maar ik koos hiervoor natuurlijk wel geneeskrachtige boomsoorten die snel groeien (berk en wilg), zodat deze bosjes inmiddels aardig wat schaduw werpen. Met hulp van een hoveniersbedrijf heb ik een deel van de boompjes gerooid om twee open plekken te maken, die juist in het zuiden begrenst worden door bomen. Op deze nieuwe open plekken heb ik de bosplanten (schaduw vanaf 11 uur) en de moerasplanten (laagst gelegen grond, schaduw rond het middaguur) gezet. De planten zijn op hun nieuwe plek goed aangeslagen en ze zien er nu al beter uit dan de afgelopen twee lentes! Ik probeer de principes van de permacultuur in te passen in de bestaande situatie hier ter plaatse: maak gebruik van de diepere beworteling en de schaduw van bomen en struiken. Juist de combinatie van bomen, struiken en kruiden zorgt voor het beste ecosysteem met de grootste biomassa en de gezondste planten.

zonnekruiden

Deze nieuwe schaduwtuinen zijn volgeplant, waarna ik ook de zonnetuin volkomen op z’n kop heb gehad. Het totale areaal kruiden is inmiddels verdubbeld, en het wordt zo langzamerhand wel érg veel werk om alles nog met de hand te onderhouden. Daarom heb ik er voor gekozen in de zonnetuin alleen nog maar rechthoekige plantenbedden te maken. Daardoor is het mogelijk de grond te bewerken met een machine. Niet dat dat vaak nodig is: op de helft van de bedden staan vaste planten zoals lavendel, salie, wijnruit. Hier hoeft alleen maar gewied en geoogst te worden. Maar voor de eenjarige planten (goudsbloem, kamille, viooltjes, Sint-Janskruid) heb ik een vruchtwisselingsplan gemaakt, zodat deze planten elk jaar op een andere plek komen te staan. Dit helpt de planten gezond te houden. Juist het maken van nieuwe zaaibedden voor deze eenjarige planten kan heel mooi met een machine. Ook sommige vaste planten hebben graag elk jaar een nieuwe plek met verse grond, zoals munt. Tijm en grote klis verplaats ik elke twee jaar. Zo zal deze tuin er toch nog elk jaar een beetje anders uit gaan zien.
Ik hoop er komend najaar nog wat interessante bomen en struiken bij te planten, om een nog beter ecosysteem in de kruidentuin te maken.