Blogopmaak

De zegeningen van Hemelwater,

Thea van Hoof • 24 mei 2021

Of: Tussen de buien door tuinieren

Na een droge en koude aprilmaand, waarin de Achterhoek alweer zorgelijk droge grond kende, hebben we nu een paar weken veel neerslag. Hosanna! Er gaat niets boven hemelwater! Alle planten groeien gestaag door en zien er gezond uit. De groei gaat niet heel snel, omdat het nog steeds erg koud is, maar dat doet er niet zo veel toe. Als ik over de tuin loop, wordt ik blij van alles wat ik zie: weelderig groen, in alle tinten. Bloesem is mooi, maar ook al die tinten groen maken de lente zo prachtig. En bloesem is er ook: de fruitbomen hebben langdurig gebloeid, de laatste appels en peren hebben nu nog bloesem, maar op dit moment is het vooral de meidoorn die de show steelt.

kruiden oogsten…

De weersomstandigheden betekenen wel een nieuwe uitdaging als het gaat om kruiden oogsten. Normaal gesproken oogst je kruiden in de ochtend, direct na het opdrogen van de dauw. Nu heb ik in geen weken dauw gezien; alle water in de tuin is regenwater. En dat is er niet alleen in de vroege ochtend, maar de hele dag. Telkens als het even niet regent, trek ik er op uit met mijn mandje en mijn schaartje om kruiden te plukken, maar meestal zijn ze gewoon nog niet droog of begint het alweer te druppelen. Om de kruiden te kunnen verwerken tot zalf, huidolie of thee, moeten ze droog en schoon zijn. Ik moet mijn werkwijze dus een beetje aanpassen.

Plukken in bomen of struiken valt nog wel mee: de plantendelen die je moet hebben, hangen hoog boven de grond zodat er geen modder op zit. Er waait bovendien flink wind doorheen, zodat ze snel opdrogen na een bui. Zo heb ik al met al toch nog “gewoon” berkenblaadjes kunnen plukken. Met de meidoorn is het een beetje lastiger: de bloemetjes groeien in dichte trossen, waar het regenwater lekker in kan blijven hangen. Soms schud ik de takken eerst een keer flink, en ga ik pas daarna aan het plukken. Het meeste aanhangende water is er dan af (en sommige insecten ook!).

…en drogen

De arnica bloeit inmiddels ook, gelukkig met grote bloemhoofdjes op lange stengels hoog boven de grond. Die bloemen zijn wel schoon, maar ze kunnen wel vrij lang water vasthouden in hun hartje. Daar heb ik iets op gevonden: na het plukken spreid ik een stuk keukenpapier uit, en daar leg ik de bloemen één voor één op de kop op, zodat het water uit de hartjes kan druipen. Na ongeveer een uur zijn ze droog genoeg om ze verder te verwerken (in de zalf).


De grootste uitdaging op dit moment zit in het lievevrouwebedstro. Dit is een teer, klein plantje dat bij voorkeur in de schaduw of tussen andere planten groeit. Omdat het altijd laag bij de grond groeit, wordt het gemakkelijk vuil door opspattende modder. En omdat er zelden zon op schijnt en weinig wind langs waait, blijft het lang nat. Het is echt zoeken naar de momenten dat het lang genoeg droog blijft om dit te kunnen plukken, en dan nog moet ik ze eerst een tijdje op een stuk keukenpapier leggen, voordat ze de droogkast in kunnen. Gelukkig zijn er wel af en toe van die drogere dagen, zodat ik toch al een aardig voorraadje heb kunnen drogen. Het drogen van kruiden is niet mijn hoofdactiviteit, maar voor het Slaap Lekker mengsel dat ik graag op markten en evenementen verkoop, is dit kruidje wel een essentieel onderdeel. Het drogen van kruiden gebeurt in de zonnedroger die midden op de tuin staat. Ook dit is een uitdaging: de kast werkt op zonne-energie, en doet het gewoon niet zo goed als de zon niet schijnt. Gelukkig is in deze tijd van het jaar de zon al behoorlijk krachtig, zodat elk glimpje van de zon tussen de buien door, veel warmte meebrengt.


door Thea van hoof 29 december 2024
het wilgenbosje
door Thea van hoof 5 augustus 2024
In de zomer wordt de kruidentuin beheerst door één plant, de goudsbloem. Fel oranje bloemen in lange rijen, afgewisseld met wat geel van het SintJanskruid of wijnruit, en veel groen van allerlei andere kruiden. Maar het oranje overheerst. De oogst is min of meer “binnen” maar de planten zullen nog een hele tijd bloeien. Je hoeft goudsbloem niet te gebruiken om er gezonder van te worden: alleen al het kijken naar die kleur maakt je vrolijk en dat is goed voor je! Ik gebruik goudsbloemen in diverse producten: goudsbloemzalf natuurlijk, goudsbloem huidolie maar het zit ook in littekenzalf en berken huidolie. Ik ken weinig planten die zo goed zijn voor de huid als deze! Wat er ook met de huid aan de hand is: goudsbloem is altijd goed. Geneeskrachtige planten bevatten werkzame inhoudsstoffen en sommige van die inhoudsstoffen zijn kleurstoffen: anthocyanen (blauw), flavonoïden(geel), xanthonen (ook geel). Ook in de goudsbloem is een deel van de helende werking op de huid, terug te voeren op de kleurstoffen in de plant. Daarom wil ik mijn goudsbloemen oogsten als ze zo oranje mogelijk zijn. Daarvoor kun je het beste de bloemen jong plukken: als de eerste bloemen open gaan is de kleur het meest intens. Wordt de plant wat ouder, dan wordt het oranje wat bleker. Vandaar dat ik zo jong mogelijk pluk. Als ik eenmaal genoeg geplukt heb, laat ik de planten verder hun gang gaan. Ze zullen blijven bloeien tot het gaat vriezen in het najaar, dus daar kan ik nog maanden van genieten. Goudsbloem is niet inheems in Nederland. De oorsprong ligt meer zuidelijk, in een milder klimaat zonder winterse vorstperiode. In dat klimaat kan goudsbloem het jaar rond bloeien (mogelijk is de naam Calendula afgeleid van kalender?) maar in Nederland is het een éénjarige, die in de winter verdwijnt. Op beschutte plekken in de bebouwde kom zie je ze wel eens overwinteren, maar hier in het open veld is dat nog nooit gebeurd. Geen nood: al die bloemen vormen heel veel zaden, die na de winter vanzelf kiemen. Meestal is het niet nodig om goudsbloem te zaaien in het voorjaar: dat heeft de plant zelf al gedaan. Maar ja, ik ben een tuinvrouw en ik wil graag zelf bepalen welke plant wáár komt te staan. Ik moet er ook langs kunnen lopen om te plukken, dus een paadje naast de goudsbloemen is belangrijk. Uiteindelijk zaai ik dus toch zelf, netjes in rijen. Of ik spit de spontaan opgekomen plantjes uit en plant ze in een rij terug op de plek waar ik ze hebben wil. Dit jaar liep het wat anders: door de nattigheid zijn er (nog steeds!) erg veel slakken die graag eten van pas ontkiemde goudsbloemplantjes. Ik heb tot drie keer toe opnieuw moeten zaaien. Pas toen het een paar dagen achter elkaar niet regende zodat het voor de slakken wat moeilijker wordt om overal naar toe te kruipen, kregen de goudsbloemplantjes de kans om dóór te groeien. En werd de tuin alsnog een feest van kleur.
door Thea van hoof 6 juni 2024
tuinieren na de zondvloed
door Thea van hoof 15 maart 2024
dilemma
door Thea van hoof 29 december 2023
midwinter 2023
door Thea van hoof 3 november 2023
Herfst in de kruidentuin
door Thea van hoof 3 augustus 2023
Tuinieren in een ouderwetse Nederlandse zomer
door Thea van hoof 13 juni 2023
enkele principes uit de permacultuur in de kruidentuin
door Thea van hoof 27 maart 2023
Betula alba
door Thea van hoof 3 januari 2023
midwinter
Meer posts
Share by: