kruid van de maand: smeerwortel

Blogopmaak

kruid van de maand: smeerwortel

Thea van Hoof • 17 februari 2022

Smeerwortel is al jaren een favoriet van mij, en van veel klanten in de webwinkel: smeerwortelzalf is met stip het meest verkochte product.

Je kunt smeerwortel in heel Nederland vinden in slootkanten en drassige graslanden. Deze plant houdt van natte voeten. Met zijn grote, spitse grijsgroene bladeren en de hangende trosjes met bloemetjes en alle tinten lila, roze en wit, valt hij wel op tussen het gras. De hele plant is bedekt met stugge, harde, rechtopstaande haren en voelt aan als schuurpapier. De grote bladeren eindigen in een punt die naar de grond toe buigt en ook de buisvormige bloemetjes zijn naar beneden gericht: deze plant laat duidelijk zien dat zijn grote kracht zich onder de grond bevindt. De Nederlandse naam is niet voor niets smeerwortel!

Die wortel is op zijn krachtigst in de tweede helft van de winter, dus na de winterzonnewende, maar vóór het voorjaar. Ik begin met oogsten direct na de jaarwisseling en ga daar mee door tot in maart. De zwarte wortel kan heel lang worden, zodat het een beste klus kan zijn om die er uit te krijgen. Daar komt nog bij dat de wortel gemakkelijk breekt met een karakteristiek “knappen”: de enige plant die je zelfs aan zijn geluid kunt herkennen! Elk klein stukje wortel dat achterblijft, loopt uit tot een nieuwe plant. Het is dan ook verstandig goed na te denken voordat je deze plant in je tuin zet: op de plek waar jij hem plant, zal tot in lengte van dagen smeerwortel groeien!

Button
Button
Button
Button

Toen ik pas hier in Halle woonde, was er in de tuin één plek in het bijzonder waar in de winter altijd plassen water op stonden. Kennelijk bevond zich in de bodem een ondoordringbare laag. Op die plek heb ik smeerwortel geplant, om ze ondoordringbare laag te doorbreken. Er heeft nooit meer water op gestaan… Ook moestuinierders kunnen de smeerwortel waarderen, omdat hij een flinke massa blad maakt, die zich erg goed leent om compost van te maken. Het blad verandert in korte tijd in aarde, je kunt het bijna zien gebeuren. Dat blad zit boordevol mineralen die de plant met zijn lange wortels uit diepe aardlagen heeft gehaald.

Ik vind de latijnse naam van deze plant ook veelzeggend: Symfytum van sym = samenvoegen (denk aan symfonie en synthese) en fytum =plant. Deze plant is ongeëvenaard in het samen brengen van wondranden, of het nu gaat om huid, eelt, pezen of botweefsel. Vandaar dat ik hem, naast de pure smeerwortelzalf, ook verwerk in gewrichtszalf, gewrichtsolie en voetbalsem.

Button
Button
Button

< Ouder bericht Nieuwer bericht >

voortschrijdend inzicht....

door Thea van hoof • 29 december 2024

het wilgenbosje

kruid in het zonnetje: goudsbloem

door Thea van hoof • 5 augustus 2024

In de zomer wordt de kruidentuin beheerst door één plant, de goudsbloem. Fel oranje bloemen in lange rijen, afgewisseld met wat geel van het SintJanskruid of wijnruit, en veel groen van allerlei andere kruiden. Maar het oranje overheerst. De oogst is min of meer “binnen” maar de planten zullen nog een hele tijd bloeien. Je hoeft goudsbloem niet te gebruiken om er gezonder van te worden: alleen al het kijken naar die kleur maakt je vrolijk en dat is goed voor je! Ik gebruik goudsbloemen in diverse producten: goudsbloemzalf natuurlijk, goudsbloem huidolie maar het zit ook in littekenzalf en berken huidolie. Ik ken weinig planten die zo goed zijn voor de huid als deze! Wat er ook met de huid aan de hand is: goudsbloem is altijd goed. Geneeskrachtige planten bevatten werkzame inhoudsstoffen en sommige van die inhoudsstoffen zijn kleurstoffen: anthocyanen (blauw), flavonoïden(geel), xanthonen (ook geel). Ook in de goudsbloem is een deel van de helende werking op de huid, terug te voeren op de kleurstoffen in de plant. Daarom wil ik mijn goudsbloemen oogsten als ze zo oranje mogelijk zijn. Daarvoor kun je het beste de bloemen jong plukken: als de eerste bloemen open gaan is de kleur het meest intens. Wordt de plant wat ouder, dan wordt het oranje wat bleker. Vandaar dat ik zo jong mogelijk pluk. Als ik eenmaal genoeg geplukt heb, laat ik de planten verder hun gang gaan. Ze zullen blijven bloeien tot het gaat vriezen in het najaar, dus daar kan ik nog maanden van genieten. Goudsbloem is niet inheems in Nederland. De oorsprong ligt meer zuidelijk, in een milder klimaat zonder winterse vorstperiode. In dat klimaat kan goudsbloem het jaar rond bloeien (mogelijk is de naam Calendula afgeleid van kalender?) maar in Nederland is het een éénjarige, die in de winter verdwijnt. Op beschutte plekken in de bebouwde kom zie je ze wel eens overwinteren, maar hier in het open veld is dat nog nooit gebeurd. Geen nood: al die bloemen vormen heel veel zaden, die na de winter vanzelf kiemen. Meestal is het niet nodig om goudsbloem te zaaien in het voorjaar: dat heeft de plant zelf al gedaan. Maar ja, ik ben een tuinvrouw en ik wil graag zelf bepalen welke plant wáár komt te staan. Ik moet er ook langs kunnen lopen om te plukken, dus een paadje naast de goudsbloemen is belangrijk. Uiteindelijk zaai ik dus toch zelf, netjes in rijen. Of ik spit de spontaan opgekomen plantjes uit en plant ze in een rij terug op de plek waar ik ze hebben wil. Dit jaar liep het wat anders: door de nattigheid zijn er (nog steeds!) erg veel slakken die graag eten van pas ontkiemde goudsbloemplantjes. Ik heb tot drie keer toe opnieuw moeten zaaien. Pas toen het een paar dagen achter elkaar niet regende zodat het voor de slakken wat moeilijker wordt om overal naar toe te kruipen, kregen de goudsbloemplantjes de kans om dóór te groeien. En werd de tuin alsnog een feest van kleur.