Blogopmaak

kruid van de maand: smeerwortel

Thea van Hoof • feb. 17, 2022

 

Smeerwortel is al jaren een favoriet van mij, en van veel klanten in de webwinkel: smeerwortelzalf is met stip het meest verkochte product.


Je kunt smeerwortel in heel Nederland vinden in slootkanten en drassige graslanden. Deze plant houdt van natte voeten. Met zijn grote, spitse grijsgroene bladeren en de hangende trosjes met bloemetjes en alle tinten lila, roze en wit, valt hij wel op tussen het gras. De hele plant is bedekt met stugge, harde, rechtopstaande haren en voelt aan als schuurpapier. De grote bladeren eindigen in een punt die naar de grond toe buigt en ook de buisvormige bloemetjes zijn naar beneden gericht: deze plant laat duidelijk zien dat zijn grote kracht zich onder de grond bevindt. De Nederlandse naam is niet voor niets smeerwortel!

Die wortel is op zijn krachtigst in de tweede helft van de winter, dus na de winterzonnewende, maar vóór het voorjaar. Ik begin met oogsten direct na de jaarwisseling en ga daar mee door tot in maart. De zwarte wortel kan heel lang worden, zodat het een beste klus kan zijn om die er uit te krijgen. Daar komt nog bij dat de wortel gemakkelijk breekt met een karakteristiek “knappen”: de enige plant die je zelfs aan zijn geluid kunt herkennen! Elk klein stukje wortel dat achterblijft, loopt uit tot een nieuwe plant. Het is dan ook verstandig goed na te denken voordat je deze plant in je tuin zet: op de plek waar jij hem plant, zal tot in lengte van dagen smeerwortel groeien!

Toen ik pas hier in Halle woonde, was er in de tuin één plek in het bijzonder waar in de winter altijd plassen water op stonden. Kennelijk bevond zich in de bodem een ondoordringbare laag. Op die plek heb ik smeerwortel geplant, om ze ondoordringbare laag te doorbreken. Er heeft nooit meer water op gestaan… Ook moestuinierders kunnen de smeerwortel waarderen, omdat hij een flinke massa blad maakt, die zich erg goed leent om compost van te maken. Het blad verandert in korte tijd in aarde, je kunt het bijna zien gebeuren. Dat blad zit boordevol mineralen die de plant met zijn lange wortels uit diepe aardlagen heeft gehaald.


Ik vind de latijnse naam van deze plant ook veelzeggend: Symfytum van sym = samenvoegen (denk aan symfonie en synthese) en fytum =plant. Deze plant is ongeëvenaard in het samen brengen van wondranden, of het nu gaat om huid, eelt, pezen of botweefsel. Vandaar dat ik hem, naast de pure smeerwortelzalf, ook verwerk in gewrichtszalf, gewrichtsolie en voetbalsem.

door Thea van hoof 15 mrt., 2024
dilemma
door Thea van hoof 29 dec., 2023
midwinter 2023
door Thea van hoof 03 nov., 2023
Herfst in de kruidentuin
door Thea van hoof 03 aug., 2023
Tuinieren in een ouderwetse Nederlandse zomer
door Thea van hoof 13 jun., 2023
enkele principes uit de permacultuur in de kruidentuin
door Thea van hoof 27 mrt., 2023
Betula alba
door Thea van hoof 03 jan., 2023
midwinter
door Thea van hoof 04 dec., 2022
Het lijkt misschien een beetje vreemd om over een kruid van de maand te beginnen, wanneer het buiten net niet vriest, het vroeg donker wordt en de bomen hun blad bijna kwijt zijn. Maar juist als de bomen en kruiden hun blad hebben losgelaten, zit er heel veel kracht in de delen van de plant die de winter zullen overleven; in dit geval de wortel. Als het woord "wortel" in de naam van de plant voorkomt, kun je er gerust van uit gaan dat het meest waardevolle deel van deze plant zich onder de grond bevindt. Denk aan mierikswortel, kliswortel, of smeerwortel. Het meest waardevolle deel van de plant is wat we willen oogsten, en wanneer dat een wortel is, is de beste tijd: de donkere tijd van het jaar. Vandaar dat de periode november/december in het teken staat van het opgraven van wortels.
door Thea van hoof 17 okt., 2022
vermeerderen van planten
door Thea van hoof 11 aug., 2022
Het is half augustus en veel kruiden in de kruidentuin zijn over hun hoogtepunt heen. Stond de lente in het teken van de jonge groene blaadjes, en lag de nadruk in de eerste helft van de zomer op bloemen en geurige kruiden, zo in de tweede helft van de zomer is er niet zo veel te oogsten voor mij. Toch zijn er enkele interessante planten die juist in deze tijd van het jaar op hun best zijn. In deze omgeving (Achterhoek) vallen de goudgele bloempluimen van de guldenroede op in wegbermen en bosranden. Helaas zie je hier in het wild bijna uitsluitend de uitheemse Canadese guldenroede (Solidago canadensis). Deze invasieve exoot is een blijvertje in ons landschap, en hij is prachtig om te zien en prima te gebruiken als snijbloem in een vaas. Toch is het jammer dat we de inheemse "echte" guldenroede zo weinig zien; hij is namelijk veel krachtiger in zijn werking dan de Canadese variant.
Meer posts
Share by: