De maand juli is de maand dat ik druk ben met het oogsten van Sint-Janskruid, omdat die nu op zijn best is. Nu merk ik dat er over dit kruid veel misverstanden bestaan, dus ik wil er even op inzoomen.

Sint-Janskruid is een heel algemeen voorkomende plant op zanderige bodems op zonnige plaatsen; je ziet hem dus veel staan in wegbermen en op taluds. De plant wordt ongeveer zo hoog als het omringende gras en doet er alles aan om daar bovenuit te komen met zijn zonnig gele bloemetjes. In principe is het een éénjarige plant, maar vaak overleeft hij de winter en bloeit het volgende jaar gewoon weer.

Deze plant dankt zijn naam aan het feit, dat hij begint te bloeien op de feestdag van Sint Jan ofwel Johannes de Doper, die valt op 24 juni. Op die dag vieren we de zomerzonnewende, zoals het feest van de winterzonnewende begint op 24 december, kerstavond. Nu was het de afgelopen paar jaar zo dat de bloemen van het Sint-Janskruid een paar weken vóór 24 juni al verschenen, maar dit jaar liep hij weer keurig in de pas. De plant bloeit de hele zomer door met elke dag nieuwe bloemetjes. De bloemetjes zijn zonnig geel en hebben een stralenkransje van gele meeldraden. Ik ken geen zonniger bloem dan deze. Ik pluk (ijs en weder dienende; het moet wel droog zijn) dagelijks deze bloemetjes en doe ze in olie, die ik vervolgens in het volle licht zet om te trekken. Door inwerking van zo veel mogelijk zon, wordt het zonnige karakter van het Sint-Janskruid nog versterkt en kleurt de olie rood.

Sint-Jansolie kent een lange traditie en is heel veelzijdig in gebruik. Het is een verwarmende massageolie, erg fijn voor verkrampte spieren. Het heeft een heilzaam effect op de zenuwen, zodat het ook ingezet kan worden bij zenuwpijnen. Het is heilzaam voor de huid en voorkomt winterhanden en -voeten. En het is de beste brandzalf; ik heb er grote tweedegraads brandwonden pijnloos en restloos mee zien genezen.

Giftig???

Toch hoor ik vaak de opmerking: die plant is giftig!

Dat is gebaseerd op een hele opstapeling van misverstanden.

Op de eerste plaats wordt de plant vaak verward met Jacobskruiskruid. Het zal wel iets te maken hebben met de naam: afgeleid van een andere heilige met een J. Bovendien groeit jacobskruiskruid op dezelfde soort plaatsen, wordt het ongeveer even hoog en bloeit het ook met gele bloemetjes. Daar houdt de overeenkomst wel op; als je de moeite neemt om echt te kijken blijken de twee planten helemaal niet op elkaar te lijken. Jacobskruiskruid is inderdaad giftig, vooral voor schapen en paarden, in mindere mate voor de mens. Schapen en paarden zijn wel zo verstandig het kruid in de wei te laten staan; ze weten best wat goed voor ze is. Het gaat alleen wel eens mis wanneer er jacobskruiskruid in hooi zit, want dan herkennen ze het niet meer.

In het verleden is het wel eens voorgekomen, dat de Voedsel en Waren autoriteit een partij Sint-Janskruid afkeurde, omdat er giftige stoffen in werden aangetroffen. Het gaat om de beruchte Pyrrolizidine Alkaloïden (PA’s). Bij nader onderzoek bleek dit Sint-Janskruid net zoiets als hooi voor een schaap of paard: er zat niet alleen gedroogd Sint-Janskruid in, maar ook wat jacobskruiskruid. In gedroogde toestand waren ze niet meer van elkaar te onderscheiden. De PA’s in deze partij vervuild Sint-Janskruid kwamen uit het jacobskruiskruid (en andere onkruiden), niet uit het Sint-Janskruid. Zo heeft het Sint-Janskruid de reputatie gekregen die het niet verdient: er zitten echt géén giftige stoffen in!!!

Toch is er wel reden om Sint-Janskruid met enige voorzichtigheid te gebruiken. Het is een geneeskruid en moet ook als zodanig worden toegepast. Neem Sint-Janskruid alleen in, als je geen medicijnen gebruikt. Sint-Janskruid blijkt de dosering van veel reguliere medicijnen, vooral anti-depressiva, te verstoren en dat kan inderdaad gevaarlijk zijn. Ik vind dat geen reden om Sint-Janskruid gevaarlijk te noemen: het gevaar komt op zijn minst evenzeer, misschien zelfs volledig, van de reguliere medicijnen. Je moet alleen wel weten waar je mee bezig bent, en dat geldt in feite voor alle geneeskrachtige planten.



Ter geruststelling: in Sint-Jansolie voor uitwendig gebruik zitten andere stoffen uit de plant, dan in een thee of tinctuur die je inneemt. Je kunt gerust Sint-Jansolie op de huid gebruiken, ook als je medicijnen slikt. Ga er alleen niet mee in de zon liggen, want je huid wordt gevoeliger voor zonlicht zodat je sneller verbrandt.